Onderwijskiezer

SO

BuSO

De leertijd

Lees een getuigenis...

Wat is de leertijd?

Let op: het stelsel Leren en Werken en de leertijd worden tegen het schooljaar 2025-2026 volledig vervangen door duaal leren. Je kan in schooljaar 24-25 nog 1 schooljaar een opleiding met leertijd volgen in sommige opleidingen.

Leertijd is bedoeld voor arbeidsrijpe jongeren die niet langer voltijds op de schoolbanken willen zitten. Je leert je vak via werken in een onderneming.

Zonder werkplek is er geen leerovereenkomst en kan je niet terecht in de leertijd.

In de leertijd ben je voltijds bezig met je opleiding.

Je week ziet er als volgt uit:

1 dag per week les op een Syntra- lesplaats +
4 dagen per week effectief werken in een zaak of onderneming.

Welke beroepen kan je leren met een opleiding in de leertijd?

Je kan kiezen tussen veel meer dan 200 beroepen. Zie: Opleidingen in de leertijd.

Wie kan een opleiding in de leertijd volgen?

Algemene voorwaarden

Elke jongere tussen 16 en 25 jaar.
Om in te stappen in de leertijd moet je voldaan hebben aan de voltijdse leerplicht. Als je vroeger hebt voldaan aan de voltijdse leerplicht kan je uiteraard vroeger starten met je leertijdopleiding.
Op het einde van het schooljaar waarin je 25 wordt, moet je opleiding afgewerkt zijn.

Specifieke leeftijdsvoorwaarden voor:

Bestuurder heftruck: vanaf 1 juli van het jaar waarin je 17 jaar wordt.
Call center medewerker: vanaf 1 juli van het jaar waarin je 17 jaar wordt.
Verzorgende: vanaf 1 juli van het jaar waarin je 16 wordt.
Koelmonteur: vanaf 1 juli van het jaar waarin je 16 jaar wordt.
Verhuizer: vanaf 1 juli van het jaar waarin je 16 jaar wordt.
Matroos binnenvaart en Matroos-motordrijver binnenvaart: 16 jaar zijn.
Medewerker kamerdienst: vanaf 1 juli van het jaar waarin je 17 jaar wordt.
Wapensmid en Wapenhersteller: 18 jaar zijn.
Wegmarkeerder: vanaf 1 juli van het jaar waarin je 17 jaar wordt

Soms is een certificaat LT of CDO voldoende om te mogen starten en vervalt de specifieke leeftijdsvoorwaarde.

Voorwaarden qua vooropleiding:

Leerlingen uit BuSO OV4 Type 3 worden toegelaten zonder voorafgaandelijk gesprek met het CLB.
Leerlingen uit BuSO OV3 type BA, mits voorlegging van het bewijs van een gesprek met het CLB. De leertrajectbegeleider beslist over de toelating;
Administratief medewerker KMO: mits certificaat administratief medewerker (leertijd/CDO)
Bordenbouwer: certificaat industrieel elektrotechnisch installateur (leertijd/CDO)of getuigschrift leertijd elektrotechnisch installateur;
Domotica: certificaat residentieel elektrotechnisch installateur (leertijd/ CDO) of getuigschrift leertijd elektrotechnisch installateur;
Grootkeukenkok: certificaat grootkeukenhulpkok (leertijd/CDO);
Ijsbereider: certificaat banketbakker (leertijd/CDO). Deze voorwaarde vervalt wanneer deze opleiding gecombineerd wordt met de opleiding banketbakker;
Immotica: certificaat tertiair elektrotechnisch installateur (leertijd/CDO) of getuigschrift leertijd elektrotechnisch installateur;
Kelner: certificaat hulpkelner (leertijd/CDO);
Kok: certificaat hulpkok (leertijd/CDO) of getuigschrift leertijd restauranthouder of traiteur-banketaannemer;
Matroos-motordrijver binnenvaart: certificaat matroos binnenvaart (leertijd/CDO);
Onderhouds- en diagnosetechnicus personenwagens en lichte bedrijfsvoertuigen: certificaat garagehouder-hersteller (leertijd), certificaat polyvalent mecanicien personenwagens en lichte bedrijfsvoertuigen (leertijd/CDO), diploma 6TSO of 7BSO Autotechnieken;
Opticien- brillenmaker en Tandprothesetechnicus: BUSO-leerlingen worden niet toegelaten, tenzij de leertrajectbegeleider mits uitgebreide motivatie, een afwijking toestaat;
Podiumtechnicus: certificaat assistent podiumtechnicus (leertijd/CDO); in 5 TSO podiumtechnieken met oriënteringsattest A,B of B, ervaringsbewijs assistent podiumtechnicus;
Slager/spekslager: certificaat slager (leertijd/CDO);
Slager/bereider verkoopklare gerechten: certificaat slager (leertijd/CDO);
Technicus elektrische zwembaduitrustingen: certificaat residentieel, industrieel of tertiair elektrotechnisch installateur (leertijd/CDO) of getuigschrift leertijd elektrotechnisch installateur;
Technicus inbraakbeveiligingssystemen: certificaat residentieel elektrotechnisch installateur (leertijd/CDO) of getuigschrift leertijd elektrotechnisch installateur;
Winkelbediende: certificaat aanvuller + certificaat kassier (leertijd/CDO).

Nationaliteit:

Iedere minderjarige die voldoet aan de andere voorwaarden kan een leerovereenkomst of een overeenkomst alternerende opleiding sluiten.
Ook minderjarige jongeren van vreemde nationaliteit die onwettig in België verblijven.

Een leerovereenkomst die start vóór de 18e verjaardag kan ook na de 18e verjaardag worden verdergezet. Bovendien kan de jongere na de 18e verjaardag nog een nieuwe overeenkomst sluiten bij een andere werkgever.

Meerderjarigen van vreemde nationaliteit , jonger dan 25 jaar, die wettig in België verblijven kunnen een leerovereenkomst sluiten. Die kan worden verder gezet tot het einde van de begonnen opleiding. Ongeacht het aantal overeenkomsten dat ervoor moet worden gesloten en zelfs indien hij/zij in tussentijd het verblijfsrecht verliest.

Starten in de Leertijd:
Gedurende het hele schooljaar kan je starten in de Leertijd (zolang je voldoet aan de toelatingsvoorwaarden).

Als je je inschrijft vóór 15 april word je toegelaten tot de lessen algemene en beroepsgerichte vorming + tot de evaluatie van deze cursussen. Binnen de 14 dagen na instap, moet je aan je trajectbegeleider de bewijsstukken geven van hetgeen je hebt behaald (leerdoelen algemene en beroepsgerichte vorming) in je vorige school van het lopend schooljaar.

Als dit gebeurt na 15 april moet je onmiddellijk bij je instap aan je trajectbegeleider kunnen aantonen welke opleiding je dat schooljaar tot dan toe hebt gevolgd met welke resultaten. Je doet dit aan de hand van schriftelijke bewijsstukken.

Op basis van deze bewijsstukken beslist de klassenraad of je nog wordt toegelaten tot de lessen algemene vorming en/of de cursus beroepsgerichte vorming (+ de examens hierover). Als je niet tot de lessen wordt toegelaten, krijg je ook geen eindevaluatie voor dat schooljaar.

Wat leer je in de leertijd?

Lessen?

1 dag per week krijg je theorie in een Syntra-lesplaats. Een lesdag bestaat uit een halve dag algemene vorming rond actuele thema’s + een halve dag beroepsgerichte vorming (BGV) als aanvulling op wat je op de werkplek leert.

Werkplekleren?

4 dagen per week krijg je op de werkvloer praktijkopleiding.

Je (leer)trajectbegeleider helpt je bij de keuze van een beroep en bij het vinden van een werkplek. Hij/zij regelt alle praktische afspraken (werkuren…) en staat voor je klaar wanneer je vragen of problemen hebt.
Waar de zaak of de onderneming waarin je werkt gelegen is, kies je zelf.
Je kan zelf makkelijk een leertrajectbegeleider zoeken in je woonplaats of in de gemeente waar je een bedrijf wil zoeken. Neem contact op met een leertrajectbegeleider.

Wanneer het bedrijf van je vader en/of moeder erkend wordt als werkplek, kan je ook hier je praktijkopleiding volgen. Je ouders dienen je dan ook te evalueren en bij eventuele problemen de trajectbegeleider in te schakelen.

Welke procedure moet je volgen om in de leertijd te starten?

Je contacteert een leertrajectbegeleider van je gemeente of van de gemeente waar je een bedrijf wenst te zoeken. Als je graag wil starten: meer info.

Welk Contract/ Overeenkomst?
Je kan 2 types overeenkomsten afsluiten:

de overeenkomst alternerende opleiding (vanaf 20u/week werken op je reële werkplek - op jaarbasis) of
de deeltijdse arbeidsovereenkomst sociale maribel als je werkt in organisatie uit de non-profit sector waar de sociale maribel-regeling* geldt. (minimum 20u/week werken op je reële werkplek op jaarbasis).

* Regeling voor werkplekken in Vlaanderen en Brussel uit de non-profitsector. Bedoeling is nieuwe arbeidsplaatsen creëren via patronale bijdrageverminderingen.

Veranderen naar een andere leertijdopleiding?

Vóór 15 april kan je binnen de gewone leertijdopleiding van beroep veranderen. Je volgt dan de beroepsgerichte vorming van het nieuwe beroep en je legt hierover examen af.

Na 15 april kan je ook nog van beroep veranderen maar blijf je de cursus beroepsgerichte vorming van je vorig beroep volgen en leg je hierover examens af.

Wat kan je behalen?

De evaluatie in de leertijd gebeurt permanent, zowel in de onderneming als binnen de lessen. Dat betekent dat er tijdens het schooljaar tussentijdse taken, toetsen, observaties, evaluaties, praktische proeven en beoordelingen van groepswerk gebeuren .
Er wordt rekening gehouden met attitudes, evolutie in je studieresultaten, je taken en toetsen, voorgaande adviezen van de klassenraad, evaluaties van je opleider in de onderneming, ... om te kunnen beslissen of je de leerdoelen hebt bereikt.

De praktijkopleiding + de beroepsgerichte vorming (BGV) worden als 1 geheel per opleidingsjaar (afhankelijk van het opleidingstraject) geëvalueerd.

Praktische proeven worden beoordeeld door de lesgevers van de cursus BGV.

De eindpraktijkproef is de laatste praktische proef van het volledige opleidingstraject. Deze wordt beoordeeld door 2 juryleden, van wie minstens 1 geen lesgever is van jou.

Op het einde van elk schooljaar beslist de klassenraad:

of je al dan niet geslaagd bent en
hoe je verder opleidingstraject zal verlopen.

Als je slaagt in je volledige leertijdopleiding (ook algemene vorming, AV) kan je het volgende behalen:

getuigschrift 2e graad secundair onderwijs
indien voldaan aan bijkomende voorwaarden : geslaagd op het einde van 4 AV + na de 1^e graad min. 2 schooljaren onderwijs en/of LT gevolgd hebben én minstens 1 certificaat in de cursus BGV behaald.
studiegetuigschrift van het 2e leerjaar van de 3e graad secundair onderwijs
indien voldaan aan bijkomende voorwaarden: geslaagd op het einde van 6 AV + na de 1^e graad min. 4 schooljaren onderwijs en/of LT gevolgd hebben én minstens 1 certificaat behaald.
diploma secundair onderwijs
indien voldaan aan bijkomende voorwaarden: geslaagd op het einde van 7 AV + na de 1e graad S.O. min. 5 schooljaren secundair onderwijs en/of LT gevolgd hebben + minstens een getuigschrift 2e graad secundair onderwijs én minstens 1 certificaat van een opleiding hebben behaald.

Wat je precies behaalt, hangt af van het niveau van de cursus A.V.
Slagen in de examens ‘algemene vorming’ betekent dat je de eindtermen hebt bereikt van het voltijds BSO volgens Syntra Vlaanderen.

Als je slaagt de ‘beroepsgerichte vorming’ kan je het volgende behalen:

een getuigschrift leertijd als je slaagt voor een volledig opleidingstraject (van 1 of een combinatie van opleidingen),
certificaten na het slagen voor elke opleiding die deel uitmaakt van het volledig opleidingstraject.

Financieel?

Jij krijgt een vakopleiding, wordt betaald voor je inspanningen en bent verzekerd tegen arbeidsongevallen. Alle officiële attesten (verzekering, kinderbijslag, mutualiteit, …) worden ingevuld door de leertrajectbegeleider

Verdien ik iets?

-Je wordt betaald door het bedrijf waar je 4 dagen per week werkt.
Per maand ontvang je een leervergoeding.
Wat je verdient is o.m. afhankelijk van wanneer je leerovereenkomst is ingegaan. Meer info.

Groeipakket (vroegere kinderbijslag): meer info

Tot 31 augustus van het jaar waarin je 18 wordt, heb je altijd recht op het Groeipakket, ongeacht wat je verdient.
Nadien blijft het recht op het Groeipakket bestaan zolang je niet te veel verdient.

Soms kan je een schooltoeslag (vroegere schooltoelage) ontvangen tot en met het schooljaar waarin je 22 jaar wordt.
Of je in aanmerking komt en de grootte van het bedrag hangt o.a. af van je gezinsinkomen.

In het begin van het schooljaar wordt deze toeslag automatisch betaald door de uitbetaler van het Groeipakket (het vroegere Kinderbijslagfonds).

Spijbelaars kunnen hun schooltoelage verliezen.

Kosten

In de leertijd moet je geen inschrijvingsgeld betalen. Per schooljaar kan een bijdrage gevraagd worden voor cursusmateriaal: bvb. handboeken, kopieën, grondstoffen tijdens praktijklessen, … Deze info wordt meegedeeld bij het begin van elk schooljaar Het bedrag kan variëren naargelang de opleiding.

Het is daarnaast mogelijk dat je ander cursusmateriaal nodig hebt dat je zelf moet meebrengen. Dit wordt ook meegedeeld bij de inschrijving.

Wat na de leertijd?

Voor een tewerkstelling bij de overheid (openbare sector) heb je meestal een studiebewijs nodig, behalve op het laagste niveau.
Of je wordt aangeworven op basis van verworven competenties.

Afhankelijk van de behaalde getuigschriften en/of het behaalde diploma kan je terugkeren naar het voltijds SO of mogelijk verder studeren bv. in het hoger onderwijs, het volwassenenonderwijs, ...

Bij een overstap na 15 november van de leertijd naar het voltijds SO beslist de school voltijds onderwijs zelf of je afwezigheid van bij de aanvang van het schooljaar tot de datum van je overstap wordt gewettigd.

Informeer je hierover vooraf bij het CLB.

Met je getuigschrift leertijd kan je gaan werken.
Het is echter niet de bedoeling dat je na je leertijd direct aan de slag gaat als zelfstandige.
Eerst een ondernemerschapstraject volgen is vaak een goed idee.
Je specialiseert je dan verder waardoor de kans om uit te groeien tot een succesvolle ondernemer, realistisch wordt. Veel van deze opleidingen worden ’s avonds georganiseerd, maar het kan ook overdag.

Het attest bedrijfsbeheer is niet meer verplicht in Vlaanderen om een zelfstandige activiteit te starten.
Om je als zelfstandige te mogen vestigen in Brussel of Wallonië moet je nog steeds bewijzen dat je over een basiskennis bedrijfsbeheer beschikt.

Als het om een gereglementeerd beroep gaat, moet je ook de vereiste beroepskennis kunnen aantonen.
Het getuigschrift leertijd geldt niet als bewijs van basiskennis bedrijfsbeheer, maar in bijna alle gevallen wel als bewijs van vereiste beroepskennis.

Overstap vanuit de leertijd naar voltijds secundair onderwijs?

Tussen 1 september en 15 november kan je overstappen vanuit de leertijd naar het voltijds SO.

Natuurlijk moet je aan de toelatingsvoorwaarden voor de voltijdse studierichting voldoen.

Een attest van Syntra geldt als bewijs dat je er was ingeschreven.
Op basis van dit attest wordt je afwezigheid in het voltijds SO tussen 1 september en de datum van overstap gewettigd. De 1^e dag van je effectieve aanwezigheid in het voltijds SO word je ingeschreven.

Na 15 november overstappen naar het voltijds secundair onderwijs is minder evident. De school beslist zelf of ze de tijd dat je afwezig was in het voltijds SO wenst te wettigen.
De school bepaalt wie hierover beslist.
Zo beslist de directeur vaak over de persoonlijke redenen die aanleiding geven tot een overstap en de toelatingsklassenraad over een laattijdige inschrijving… De ouders kunnen hiertegen niet in beroep gaan.

(Info in de Omzendbrief aangaande Afwezigheden en in- en uitschrijvingen in het voltijds gewoon secundair onderwijs en het deeltijds secundair onderwijs, 2.1.2. Overgang vanuit het deeltijds naar het voltijds secundair onderwijs)

Meer info?

Opleiding met leertijd (leercontract) | VDAB