Je bent een specialist die het plaatselijk vaarwater goed kent, die kapiteins adviseert bij het navigeren door een bepaald gebied, in het bijzonder nauwe vaarwaters, rivieren en havens.
Loodsen zijn vaak ervaren zeelieden, die na een lange opleiding als loods mogen varen, eerst op kleinere schepen, daarna op de grote.
De kapitein blijft eindverantwoordelijk, de loods heeft een adviserende functie tegenover de officier van de wacht. Het is aan de kapitein om het advies van de loods op te volgen.
Een loods wordt op zee aan boord genomen vanaf een loodsboot of loodstender en tegenwoordig ook per helikopter, en "loodst" het schip van zee naar de ligplaats in de haven.
In sommige havens komt vlak voor de haven of in de sluis (bijvoorbeeld in Antwerpen) een volgende loods aan boord die de eerste vervangt, deze heet een havenloods.

In Vlaanderen is naast het brevet van kapitein ter lange omvaart eveneens het diploma van Master in de Nautische Wetenschappen vereist om loods te kunnen worden. Alvorens het eerste schip zelfstandig te mogen beloodsen moet de aspirant-loods een stageperiode van 12 maanden doorlopen in een van de 4 loodsenkorpsen.